Τις ιδεοληψίες και τις διαχρονικές ενοχές ενός μέρους του πολιτικού συστήματος της χώρας έναντι του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού έφερε στην επιφάνεια η ανακοίνωση της υποψηφιότητας του εκλεγμένου, αλλά φυλακισμένου, δημάρχου Χειμάρρας Φρέντυ Μπελέρη στο ψηφοδέλτιο της Ν.Δ. για τις ευρωεκλογές.
Το Βορειοηπειρωτικό διαχρονικά δίχαζε τον πολιτικό κόσμο, καθώς η Αριστερά, εγκλωβισμένη στα απωθημένα και στις ιδεοληψίες του Εμφυλίου και του θαυμασμού στο καθεστώς Χότζα, στο οποίο είχε αποταθεί και για «βοήθεια», αντιμετώπισε πάντοτε με ιδιαίτερη καχυποψία αν όχι εχθρότητα την ελληνική Ομογένεια. Θεωρώντας ότι με το αίτημα για δικαιώματα και αυτονομία υπονόμευσε τις σχέσεις του καθεστώς Χότζα με τις δυνάμεις της στον Εμφύλιο.
Μέχρι το 1991, όταν άνοιξαν τα σύνορα, η Αριστερά έβλεπε με σχεδόν εχθρότητα κάθε προσπάθεια να εγερθεί θέμα για τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας για λόγους «διεθνιστικής αλληλεγγύης» με το καθεστώς Χότζα. Ετσι το Βορειοηπειρωτικό αποτέλεσε προνομιακό πεδίο της Εκκλησίας και της συντηρητικής παράταξης. Ειδικότερα μετά το 1991, παρά τους λανθασμένους χειρισμούς της περιόδου εκείνης, άρχισαν να δημιουργούνται προϋποθέσεις για διεκδίκηση των δικαιωμάτων της μειονότητας.
Ομως το αλβανικό καθεστώς συνέχιζε μια πολιτική καταστολής και συχνά ωθούσε τους μειονοτικούς για έξοδο προς την Ελλάδα, προκειμένου να απαλλαγεί πλήρως από την παρουσία τους και από τα αιτήματα για περισσότερη αυτονομία και συμμετοχή στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή.
Η «Δίκη των 5»
Η περίφημη «Δίκη των 5» το 1994 αποτέλεσε ένα πραγματικό πογκρόμ εναντίον της ηγεσίας της μειονότητας, ριζοσπαστικοποιώντας ένα τμήμα της, το οποίο συχνά αναζητούσε υποστήριξη και από τις ελληνικές υπηρεσίες ασφαλείας. Ακολούθησε το τραγικό επεισόδιο της Επισκοπής, με τη δολοφονία δύο Αλβανών στρατιωτικών από ένοπλη ομάδα, ενώ είχε προηγηθεί η προμήθεια κυνηγετικών όπλων σε πολλούς ομογενείς για «αυτοάμυνα» και έναν χρόνο αργότερα είχε σημειωθεί και το επεισόδιο με τη σύλληψη μιας ομάδας ομογενών κοντά στα σύνορα με την Αλβανία που είχαν στην κατοχή τους όπλα. Μεταξύ αυτών ήταν και ο νεαρός τότε Μπελέρης. Οι συλληφθέντες δικάστηκαν τελικά για πλημμέλημα και η υπόθεση έκλεισε με βούλευμα.
