Στο μικροσκόπιο κονδύλια και επενδύσεις ΕΣΠΑ, Αναπτυξιακού Νόμου και Ταμείου Ανάκαμψης

Παθογένειες που, αν δεν θεραπευτούν έγκαιρα, κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε απώλειες κοινοτικών κονδυλίων το επόμενο διάστημα, θα επιχειρήσει να διορθώσει το νέο νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό του Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Το ΠΔΕ, διαχειρίζεται μόνο για φέτος ένα προϋπολογισμό ύψους 12,2 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 10 δισ. ευρώ αφορούν έργα που συγχρηματοδοτούνται από κοινοτικούς πόρους (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανθεκτικότητας) και 2,2 δισ. από εθνικούς πόρους. Ένα τόσο μεγάλο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων που αγγίζει το 6% του ΑΕΠ είναι πολύ απαιτητικό σε ό,τι αφορά τις προθεσμίες και τις σωστές διαδικασίες για να είναι αποτελεσματικό.

Το ιστορικό της Ελλάδας δεν είναι καλό στη διαχείριση κοινοτικών αναπτυξιακών πόρων με εξαίρεση την περίοδο της – μέχρι τώρα – υλοποίησης των έργων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Σε επίπεδο ελέγχου, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κάνει δειγματοληπτικούς δημοσιονομικούς ελέγχους για την πορεία των συγχρηματοδοτούμενων έργων.

Δέχεται επίσης διαδοχικούς ελέγχους από τις Βρυξέλλες για συγκεκριμένα έργα, τα οποία έχει εντάξει σε κάποιο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ ή σε κάποιο από τους άξονες του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Οι έλεγχοι αφορούν την υλοποίηση του φυσικού αντικειμένου με βάση το συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα και, κυρίως, την αντιστοίχιση των δαπανών με το ποσοστό ολοκλήρωσης, τη συμμόρφωση με τους εκάστοτε κανονισμούς.

Από τους ελέγχους αυτούς, η χώρα χάνει πόρους από μικρά ή μεγάλα έργα, τα οποία ουδέποτε δημοσιοποιούνται. Τα ποσά των απωλειών κυμαίνονται από δεκάδες μέχρι και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο και καλύπτονται από τον άτυπο κανόνα της “υπερδέσμευσης” κονδυλίων, δηλαδή της μεταφοράς πόρων από τα έργα που υλοποιούνται με ταχείς ρυθμούς και μπορούν να υπερβούν τον προϋπολογισμό τους, σε βάρος αυτών που καθυστερούν, τα οποία είτε χρηματοδοτούνται τελικά με κρατικούς πόρους, είτε δεν ολοκληρώνονται ποτέ.

Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι ο προγραμματισμός των προκηρύξεων, ο οποίος καθυστερεί σε πάγια βάση τόσο σε ό,τι αφορά τον χρόνο εκκίνησης, όσο την απόδοση των πόρων σε δικαιούχους που μπορεί να φτάσει τα 2 χρόνια.

Ο αναπτυξιακός νόμος

Ο αναπτυξιακός νόμος έχει επίσης μια “αυτόνομη” λειτουργία στις εντάξεις και την υλοποίηση έργων, για τις οποίες παρέχει κίνητρα με τη μορφή επιδοτήσεων ή φορολογικών απαλλαγών. Έχει επίσης αστοχίες σε επενδύσεις, οι οποίες είτε εντοπίζονται στη μέση του χρόνου υλοποίησης ενός έργου, όταν γίνεται ο πρώτος έλεγχος. Αν κριθεί ότι δεν υπάρχει “θεραπεία”, τα έργα απεντάσσονται “σιωπηλά” με μια δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, με αμφίβολο το ποσό που τελικά ανακτάται από τις κρατικές ενισχύσεις που έχουν δοθεί μέχρι τότε. Επίσης, δε γίνεται ποτέ αναλυτική αποτίμηση σε ό,τι αφορά το αποτέλεσμα στην οικονομία και τις αστοχίες που καταγράφηκαν.

Το νέο νομοσχέδιο θα επιχειρήσει κατ’ αρχήν να κωδικοποιήσει τους κανονισμούς που διέπουν τις δημόσιες επενδύσεις που έλκουν την καταγωγή τους από το 1950 και, όπου είναι δυνατό, να αυτοματοποιήσει διαδικασίες. Ο βασικός στόχος είναι να επιταχύνει τις διαδικασίες ένταξης και υλοποίησης κυρίως των συγχρηματοδοτούμενων έργων, βελτιώνοντας και την ποιότητα των ελέγχων στα έργα που υλοποιούνται.

Ενιαίο πληροφορικό σύστημα παρακολούθησης

Ένα δεύτερο στόχο που θα βάζει το νέο νομοσχέδιο είναι να επιτευχθεί η κεντρική παρακολούθηση των έργων που υλοποιούνται είτε με εθνικούς είτε με κοινοτικούς πόρους. Αυτό θα γίνει με ένα νέο ενιαίο σύστημα παρακολούθησης, το οποίο θα ξεκινά από την ένταξη ενός έργου θα περνάει στην υλοποίηση και θα φτάνει στην υλοποίηση του, γνωρίζοντας ανά πάσα στιγμή προβλήματα ή αστοχίες.

Σήμερα υπάρχουν πολλαπλά συστήματα παρακολούθησης των κάθε είδους κρατικών ενισχύσεων που δεν είναι συμβατά μεταξύ τους. Ειδικότερα, οι επιδοτήσεις του ΕΣΠΑ και οι υπόλοιπες κρατικές ενισχύσεις έχουν το δικό τους σύστημα παρακολούθησης. Δικό τους πληροφοριακό σύστημα έχουν και οι επενδύσεις του ΤΑΑ, ενώ και για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης έχει δημιουργηθεί ειδικό πληροφοριακό σύστημα για τη συμβασιοποίηση και την εκταμίευση των δανείων του προγράμματος.

Πηγή: capital.gr